trk dergisi

Geleneksel Koro Eğitiminde Dalcroze Yaklaşım Modeli

Ebru KEMALBAY EREN — Thu, 04 Jul 2024 00:00:00 +0300

Bireysel ve toplu anlamda öğrencilerin yeteneklerini geliştirmek, sahne deneyimi kazandırmak ve topluluk bilincini güçlendirmek için önemli disiplinlerden biri olan koro eğitimi, öğrencilerin müzikle olan bağlarını güçlendirmekte ve müzikal kimliğin gelişmesinde büyük bir rol oynamaktadır. Önceleri yaygın olarak müzisyenlerden oluşan korolar günümüzde farklı meslek grupları ve yaşlarda da büyük ilgi görmektedir. Koro müziğine olan ilginin artması gerek ülkemizde gerekse özellikle Avrupa’da olmak üzere tüm dünya ülkelerinde giderek yaygınlaşmış; bu da ulusal ve uluslararası koro festival ve yarışmalarının çoğalmasını sağlamıştır.

Bu çalışmada sabit oturma düzenindeki geleneksel koro eğitimi ile Dalcroze öğretisi temeli doğrultusunda uygulanan aktif ve hareketli koro çalışmaları karşılaştırılmalı olarak ele alınmıştır. Bu karşılaştırmalarda bahsi geçen yöntemlerin derslerin verimliliğine etkileri, koro tınısındaki etkileri, müzikal ifade ve doğru nefes kullanımına katkıları kapsamında bu iki yaklaşımın olumlu ve olumsuz yönleri incelenmiştir. Anadolu Üniversitesi Devlet Konservatuvarı Müzik Bölümü Orta Öğretim öğrencileriyle 2022-2023 eğitim-öğretim yılında yapılan koro derslerinde bu yaklaşımların etkileri gözlemlenmiştir. Eğitimin birinci döneminde klasik, ikinci döneminde ise Dalcroze öğretisi yaklaşımlarıyla çalışılmalar gerçekleştirilmiştir. Bu çalışmaların sonucunda Dalcroze öğretisi anlayışı çerçevesinde öğrencilerin koro dersindeki motivasyon ve konsantrasyonlarının arttığı, derse karşı daha istekli oldukları, çalışma boyunca birbirini daha iyi dinledikleri, şarkı söylerken kendilerini daha iyi ifade ettikleri, doğru duruş ve söyleme pozisyonundaki farkındalıklarının arttığı gözlemlenmiştir. Bununla birlikte koronun tınısında hacim ve derinlik bakımından olumlu değişimler saptanmıştır. Seslerini daha parlak ve etkili olarak kullanmaya başlayan öğrencilerin bu sayede müzikal ifade ve tınısal bakımdan da önemli yol kat etikleri görülmüştür.

Anahtar Kelimeler: Koro, Çocuk Korosu, Müzik Eğitimi, Dalcroze, Ritmik

Орталық Азиядағы «Ислам Жаңғыруы» Мәселесінің Зерттелуі (Қазіргі Тарихнамалық Еңбектер Бойынша)

Marzhan KASSİMBEKOVA — Thu, 04 Jul 2024 00:00:00 +0300

Мақалада Орталық Азиядағы исламның жаңғыруы мәселесінің өзектілігі және зерттеудің негізгі зерттеулері қарастырылған. Бұл, ең алдымен, әлемде болып жатқан жаһандану мен интеграция процестеріне байланысты, бұл мәселелерде ислам өркениеті әлемдік дамудың балама жолдарын ұсынып отыр. Сонымен қатар, қазақстандық қоғамда болып жатқан рухани жаңғыру процесі проблеманы зерттеудің өзектілігін арттырады. Ислам дінінің кеңінен етек жаюы Орталық Азияда ғалым-ғұламалардың көптеп шығуына тікелей әсер етті. Ислам дін ретінде, мәдениет ретінде бұл өңірлерде кең тарауымен қатар, ғылым ретінде, ғылымның кілті ретінде де көпшілік назарын аударды. Ғылымға бет бұру арқасында Орталық Азияда өзіне тән ғылыми мектеп, ғылыми орта қалыптасты. ХХ ғасырдың бірінші жартысы. исламды түбегейлі модернизациялау уақыты болды, бірақ ол христиандықта болған ұқсас процестен өзгеше сипатта еді. Орталық Азия территориясы ежелден Батыс пен Шығыстың түйіскен жерінде, Ұлы Жібек жолының ең белсенді бөлігінің орталығында орналасты. Осындай геосаяси орналасу маңызды фактор болып, дәл осы аумақта көптеген әлемдік діндердің идеологиялық негіздері бәсекеге түсіп, соңында дәл осы ислам діні жеңіске жетті. Осыған байланысты қазіргі кезеңде Қазақстандағы шетел тарихнамасының қалыптасуы мен дамуын зерттеудің рөлі мен маңызы артып келеді. Бұл Қазақстан және Орталық Азияның басқа да елдері мемлекеттік тәуелсіздік алып, халықаралық қатынастардың дербес субъектісі ретінде әлемдік аренаға шыққаннан кейін ғана толық мүмкін болды

Қазіргі заманғы отандық және шетелдік зерттеулердегі (1991-2021) ислам дискурсын кешенді түрде, пәнаралық әдістерді пайдалана отырып талдайды. Зерттеуде Орталық Азия жеріне исламның келуі және орнығу кезеңдері мәселесі Батыс зерттеушілерінің еңбектері талданды. Мақалада келтірілген мәліметтерді тарихнама, тарих және исламтану сабақтарында пайдалануға болады. Өйткені, мақала авторының тұжырымдары қазақтардың дәстүрлі дүниетанымын, тарихын және этнографиясын одан әрі зерттеуде қолданыс табады. Бұл мақаланың өзектілігі аталмыш тақырыпқа қатысты отандық тарихнаманы одан әрі дамыту.

Türkçenin Yabancı Dil Olarak Öğretiminde Kullanılan Türkçe Yaşamak Seti (A1, A2) Kültür Aktarımı Açısından Değerlendirilmesi

Bilge TOMBAK — Thu, 04 Jul 2024 00:00:00 +0300

Köklü bir geçmişe sahip Türk milleti, oluşturduğu dil sayesinde birçok eser meydana getirmiştir. Bu eserlerin içindeki kültürel unsurlar dilin en önemli varlıklarıdır. Dil öğretiminde kitaplar önemli bir yere sahiptir. Gelişen teknoloji ile yabancı dil öğrenimi ihtiyacı günden güne artmaktadır. Bu sebeple yabancı dil öğretiminde kitaplar önemli bir yere sahiptir, aynı zamanda hedef dili öğrenirken o dilin kültür aktarımı da dili öğrenmek kadar önem teşkil etmektedir. Bu bağlamda da yabancılara Türkçe öğretimi için kurumlar tarafından birçok kitap kaleme alınmıştır. Bu çalışmada Türkçe Yaşamak (A1, A2) ders kitabı seti kültür aktarımı bakımından incelenmiştir. Araştırma yöntemi nitel araştırma yöntemi olan doküman analizi ile belirlenmiştir. Verilerin çözümlenmesi ise betimsel analiz yöntemiyle incelenmiştir. Türkçe öğretiminde kullanılan Türkçe Yaşamak Seti (A1 ve A2) kültürel ögeler bakımından A1 seviyesinde 48 öge A2 seviyesinde ise 104 öge tespit edilmiştir. 61 öge ile şehirler ve tarihi yerler başta olmak üzere onu takiben 25 öge sanat, spor ve edebiyat; 18 öge deyim, atasözü ve özlü sözler; 15 öge yemek kültürü; 12 öge inanışlar; 7 öge gelenekler; 7 öge kültürel söyleyişler; 3 öge sosyal yaşam ve diğerleri; 2 öge haberleşme ve ulaşım; 2 öge giyim başlıkları yer almaktadır. Bu başlıklara bakıldığı zaman, bazı başlıklarda çok az ögeye yer verildiği tespit edilmiştir. Ayrıca özellikle şehirler başlığında sık sık aynı şehirlere yer verildiği görülmektedir. Yöresel yemeklerimize de çok az yer verilmiştir. Kültürümüze ait daha fazla ögeye yer verilmesi gerekmektedir. Diğer bir eksiklik de metindeki görsellerin renksiz ve konuyla ilgisiz oluşudur. Verilen görsellerin bağlamla ilgili ve estetik olması gerekmektedir. Tüm bu incelemeler sonucunda ders kitaplarında kültür aktarımıyla ilgili eksiklikler tespit edilmiş ve bunların giderilmesi için önerilerde bulunulmuştur.

Ұлттық Концептосферадағы «Батыр» Концептісі

Amanzhanova Aruzhan NURLYBEKKYZY — Thu, 04 Jul 2024 00:00:00 +0300

Ауыз әдебиетінің ең бай, әрі көне жанрының бірі – батырлар жыры. Батырлар жыры ежелгі халық өмірінің бүтін бір болмысын, тұрмыс-тіршілігін, өмір салты мен қоса сыртқы жаулармен болған қарсылықты соғыс көрінісін, бір елдің ішіндегі әлеуметтік тартысын толық қамтып, оған қоса батыр бейнесін толық көрсетеді. Бірақ онда тарихи оқиғалар тізбегі өмірде болған қалпында емес, жырдың көркемдік шешіміне лайықты өріледі. Бас кейіпкердің жүріс-тұрысына, өзге елге ерлік сапарға шығуына және өз елін жаудан азат етуіне байланысты оқиғалар бір қаһарманның маңына топталып, соның бейнесін ашуға қызмет етеді. Эпос желісі белгілі бір тарихи дәуірге табан тіреп, соны көрсетіп отырғанымен, оған көбіне түрлі заманның оқиғаларын бір қаһарманға теліп жырлап беру тән. Батырлар жырының негізгі қаһарманының бейнесі «батыр» макроконцептісінің төңірегінде көрініс табады. Не үшін «батыр» концептісін макроконцепт дейміз? Себебі, «батыр» концептісі негізгі қаһарманның асынған садағы, қынабындағы қанжалы, беліндегі қылышы, астына мінген тұлпары, жанындағы серігі, оны, яғни батырды, құдайдан тіленіп жүріп сұрап алған қарт ата-анасы, сүйген сұлу жары секілді микроконцептілерден тұрады. Зерттеу мақалада «батыр» концептісі талданған. Әлемнің тілдік бейнесінде «батыр» концептісі ұлттық сипатта анықталады. Фольклорлық шығармалардағы «батыр» концептісін талдау барысында Д.С. Лихачев, Ж.С. Ергубекова, Б.М. Тілеубердиев пікірлері негізге алынды. Қазақ халқының дүниетанымында «батыр» концептісі ұлттық сипатқа ие. Эпикалық шығармаларда батырдың қаһармандық ерлігі, қару-жарағы, тұлпары негізінде бейнеленеді. Батырлар жырында «батыр» бейнесі мифологиялық дүниетаныммен байланысты. Мифтік таным бойынша демиург немесе алғашқы адам жайлы түсініктер кейіннен батыр ұғымымен жалғасады. Осылайша қаһармандық жырдағы батыр бейнесі халықтың ментальды танымын, рухани тәжірибесінің көрінісі ретінде анықталады. Зерттеу мақаланың басты нысаны «батыр» концептісінің эпикалық шығармаларда берілуімен қатар, бүгінгі күнгі ұлттық танымда бейнелетініне талдау жасау. Осылайша «батыр» концептісінің бүгінгі күнмен байланысын анықтауда сауалнама әдісімен талдау жасалынды.

Әлем Тілдеріндегі «Ана» Лексемасының Грамматикалық Және Мағыналық Ұқсастықтары Мен Өзгешелігі

Kalimatova Aknur JENISKYZY — Thu, 04 Jul 2024 00:00:00 +0300

Дүние жүзі бойынша тілші ғалымдарды үнемі қызықтыратын, әрі жиі талдау нысанына ілігетін бағыт - тілдер арасындағы мәдениатаралық байланыс, тіпті, бір-біріне мүлде байланысы жоқ деп танитын әлем тілдеріндегі кейбір тілдік тұлғалардың, нақты тілдік фактілердің ұқсастығы. Тіл білімінде салыстырмалы-салғастырмалы зерттеулер жүргізу арқылы әр халықтың мәдениетімен таныса отырып, тіл-тілдегі лексика-грамматикалық ұқсастықтарымен қатар, айырмашылықтарының қай деңгейде, қай тұлғаларда екенін тануға да көп мүмкіндік аламыз.

Зерттеу жұмысымызға өзек болған «ана» лексемасына әлемдік тілші ғалымдардың қызығушылығын тудырған, көне замандардан тамыр тартып, грамматикалық та, лексикалық та мағынаны бойына жинайтын архесиллаб (түбіртек) арқылы тоқталуды жөн санадық. Түбіртек теориясы - тілші ғалымдардың көпшілігіне әлі де таныс емес, тың тақырып. Күні бүгінге дейін бөлуге, одан әрі бөлшектеуге келмейтін түбір сөз деп танып жүрген тілдік формаларымыздың өзін одан әрі де бөлшектеуге болатынын анықтау тіл білімінде ірі жаңалық болды. Дегенмен, қазақ ғалымдарынан осы мәселені елу жылдан астам зерттеп, іргелі талдаулар жасаған ғалым, профессор Б.Сағындықұлының «Қазіргі қазақ тілі» еңбегін басшылыққа ала отырып, «ана» лексемасының ежелгі дәуірлерден бергі тілдік, әрі тарихи өзгерістерін талдауға мүмкіндік алдық.

Талдау барысында түркі халықтарының тілдерінде кездесетін екпін, элизия секілді құбылыстардың межемен қай уақыттарда қалыптасып, тұрақталғанын да байқадық. Осы бағытта жасаған зерттеулеріміз әлем тілдерінде «ана» тілдік тұлғасының түбірі де, тұлғасы да ұқсас болып келетінін бірден байқатты. Дегенмен, әр халықтың географиялық, экономикалық, әрі тілдік ерекшеліктеріне байланысты уақыт өте келе *нана-мама-ама-еме-ана-анна-енне-ене-ине формаларына ауысқан.