trk dergisi

Nâbî ve Necip Fâzıl Kısakürek’in Şiirlerinde Peygamber Sevgisi

Fadime OCAK — Wed, 01 Jan 2025 00:00:00 +0300

Hz. Muhammed, yüce bir peygamber olarak asırlar boyunca inananlar tarafından sevilmiş ve yüceltilmiştir. Bu sevgi, Ona uyarak dinî emirleri yerine getirmek yanında O’nun özelliklerini ve faziletlerini edebî eserlerde göstermek ve üstünlüğünü ortaya koymak şeklinde de olmuştur. Hz. Muhammed’i yüceltmek ve ona olan muhabbeti göstermek değişik şahsiyetler tarafından şiirler, naatlar, kasideler yazmak şeklinde olduğu gibi, onun fizikî görünümünü anlatan hılye-i şerifler kaleme almak şeklinde de olmuştur.

Klasik Türk Edebiyatı alanında yazılan eserlere önce besmele ile başlayıp, arkasından Allah’a hamdu senadan sonra Hz. Muhammed’e salâtu selam getirilerek devam etmek gelenek olmuştur. Böylece Hz. Peygamber’e olan saygı ve hürmet gösterilmiştir. Hz. Muhammed’e ve onun üstünlüğüne dair eserler kaleme almak, müellifleri tarafından önemsenmiştir. Peygamber sevgisini konu edinen naatlar Divan şiirinde önemli bir yer tutmuş ve bu naatlar Hz. Muhammed sevgisini anlatmanın bir yöntemi olmuştur. Şâirler naat yazarken Hz. Muhammed’e olan sevgilerini dile getirme yanında, edebî hünerlerini de göstermenin yolunu bulmuşlardır. Hz.Muhammed’e olan sevgi, bu medeniyetin estetik ve sanat yönünü oluşturan edebî eserlerde açık bir şekilde ortaya konmuştur.

Klasik edebiyatımızda Hz. Muhammed sevgisini en güzel şekilde terennüm eden şâirlerden biri de Şâir Nâbî olmuştur. Kendisine has bir üslup geliştirmiş olan Nâbî, bu alanın zirve şâirlerdendir. Nâbî, Divânı’nda Hz. Muhammed’i öven naatlara yer vermiş ve Hz. Muhammed’in yüceliğini edebi bir şekilde anlatmıştır. Sadece Divân şiirinde değil, sonraki dönemlerde de Hz. Muhammed sevgisini işleyen şâirler eserler meydana getirmişlerdir. Bu anlamda edebiyatımızın bir diğer Peygamber aşığı şâiri de Necip Fazıl Kısakürek’tir. Necip Fazıl, şiirlerini topladığı “Çile” adlı eserinde Hz. Peygamber, Allah'ın Sevgilisi, Ölçü, O, Rütbe gibi Hz. Peygamber'e yazılmış müstakil şiirler mevcuttur. Bunun yanı sıra bazı şiirlerinde de tematik bağlamda olmasa da Hz. Peygamber ismen yer almakta veya O'na atıflar yapılmaktadır. Bu sevgi onun insanlık katındaki değerini gösteren önemli bir ölçüdür.

Anahtar Kelimeler: Hz. Muhammed, Nâbî, Necip Fazıl, Naat, Hz. Peygamber sevgisi

Dede Korkut Oğuznâmeleri ve Kültürel Kimlik

Umut ERDOĞAN — Wed, 01 Jan 2025 00:00:00 +0300

Kimlik, bireyin kendini sosyal çevresinde konumlandırma biçimidir ve kültürel kimlik, bu sürecin toplumsal boyut kazanmasıyla şekillenir. Kültürel kimlik, bireyi "ben" duygusundan "biz" bilincine yönlendirir ve toplumsal yapıyı millet olarak tanımlar. Bireyin kültürel kimliğe sahip olması, kendini gerçekleştirme sürecini olumlu şekilde etkiler, bu da kişilik ve davranışlarda olgunluk olarak görülür. Kültürel kimlik, kolektif bellekle yaşar; bu bellek, milletin dili, edebiyatı, folkloru ve simgeleri gibi öğelerle beslenir. Destanlar, bu öğeler arasında önemli bir yer tutar, çünkü kültürel ve toplumsal değerleri aktararak bireylerin değer ve normları edinmelerine yardımcı olur. Türk milletinin kültürel kimliği, destanlarla şekillenir, özellikle Dede Korkut Oğuznâmeleri, Türk milletinin sosyal yapısını, felsefi disiplinini ve ideal insan tipolojisini yansıtarak kültürel belleğin en değerli kaynaklarından biridir. Dede Korkut, toplumsal bağlamda birey ve toplum ilişkileri üzerinden kültürel kimlik modelini sunar. Bu bağlamda, gençlerin Dede Korkut’u bilinçli bir şekilde okuması, Türk milletinin ortak değerlerini öğrenmeleri ve kültürel kimliklerini şekillendirmeleri açısından büyük önem taşır. Bu makale, Dede Korkut Oğuznâmelerinin kültürel kimlik oluşumuna etkilerini incelemeyi amaçlamaktadır.

Cengiz Aytmatov'un Cemile ve Toprak Ana Romanlarında Mücadeleci Kadın Karakterler

Öğr. Gör. Onur CAN — Wed, 01 Jan 2025 00:00:00 +0300

Cengiz Aytmatov, Kırgız toplumunun geleneksel değerleriyle şekillenen
bireylerin yaşadığı içsel ve dışsal çatışmaları, özellikle kadın karakterlerin
bakışından ustalıkla ele almıştır. Cemile romanında, savaşın yıkıcı etkileri ve
toplumsal baskılar karşısında bir kadının içsel mücadelesi ve fedakarlığına
odaklanırken; Toprak Ana’da ise, kadın karakterin toprağa, doğaya ve aileye
olan derin bağlılıkları üzerinden fedakârlık mücadelesi işlenir. Her iki
eserde de kadınlar, sadece çevrelerine karşı değil, aynı zamanda
toplumlarının ve kültürlerinin toplumsal yapısına karşı da önemli bir
direniş ve değişim gücü olarak ortaya çıkar. Bu çalışmada, Aytmatov’un
kadın karakterlerini nasıl birer sembol haline getirdiği, bireysel özgürlük
mücadelesi, toplumsal roller ve kadınların toplumsal katkıları gibi temalar
etrafında tartışılacaktır. Aytmatov’un eserlerinde kadın karakterlerin
mücadeleleri, sadece bireysel birer çaba değil, aynı zamanda toplumun
yapısını oluşturan önemli noktalar vurgulanmaktadır.

Esrar Dede’nin Şiirlerindeki Tasavvuf Algısı

Ar. Gör Ali Raji Ali ALAWADI — Wed, 01 Jan 2025 00:00:00 +0300

Esrar Dede’nin şiirlerinde tasavvuf, Allah’a olan aşk ve bağlılık, insanın içsel yolculuğu ve nefsin terbiyesi gibi temalar etrafında şekillenir. Şair, Allah’a duyulan derin sevgi ve özlemi dile getirirken, aynı zamanda insanın manevi yolculuğunda karşılaştığı zorlukları ve bu zorlukların üstesinden gelme yollarını da işler. Esrar Dede’nin şiirlerinde sıkça rastlanan bir diğer tema ise, dünya hayatının geçiciliği ve ahiret hayatının ebediliğidir. Bu bağlamda, dünya nimetlerine fazla kapılmamak ve manevi değerlere yönelmek gerektiği vurgulanır. Esrar Dede’nin tasavvuf algısında, insanın kendini tanıması ve Allah’a yakınlaşması için içsel bir yolculuğa çıkması gerektiği düşüncesi ön plandadır. Bu yolculuk sırasında, nefsin arzularından arınmak ve kalbi temizlemek önemlidir. Şair, bu süreci anlatırken, sıkça semboller ve mecazlar kullanır. Örneğin, gül ve bülbül gibi semboller, Allah ile kul arasındaki aşkı temsil eder. Esrar Dede’nin şiirlerinde tasavvuf, Allah’a olan aşk, insanın manevi yolculuğu ve dünya hayatının geçiciliği gibi temalar etrafında şekillenir. Şair, bu temaları işlerken, okuyucuyu da manevi bir yolculuğa davet eder ve Allah’a yakınlaşmanın yollarını gösterir.

БАУЫРЖАН МОМЫШҰЛЫ ШЫҒАРМАЛАРЫН ӘДЕБИЕТТЕ ОҚЫТУДЫҢ ФОРМАЛАРЫ МЕН ӘДІСТЕРІ

Kanat KORKEMZHAN, Prof. Dr. Abdıkadırova Tursınay Rıstaevna — Wed, 01 Jan 2025 00:00:00 +0300

Очевидно, что преподавание литературы в Высшей школе приобретает новый характер в педагогике цифровой эпохи. Поэтому в цифровую эпоху все большее внимание уделяется методике преподавания национальной литературы. Предметом нашего исследования является тема форм и методов обучения в Высшей школе произведений Бауыржана Момышулы. В исследовательской работе мы подробно остановились на проблеме преподавания произведений Б. Момышулы на основе обновленного содержания образования и предложили современные пути обучения. В научной статье были взяты за основу труды ряда ученых-методистов, использованы методы сравнительного и библиографического исследования.

В произведениях автора ярко выражены общие для тюркского мира ценности, средства воспитания молодого поколения, историческая преемственность и интеллектуальный потенциал. Соответственно, в статье были проанализированы формы и методы обучения и предложены новые методические решения.

Ключевые слова: Бауыржан Момышулы, тюркский мир, педагогика цифровой эпохи, методика преподавания литературы, Высшая школа, методы и приемы, формы обучения, методическое решение.

Halil Karaduman Hüzzam, Uşşak ve Zavil Makamı Taksimlerinin Müziksel Analizleri

Soner ÇİNİ, Onur GÜÇLÜ — Wed, 01 Jan 2025 00:00:00 +0300

Bu çalışma, Halil Karaduman’ın Hüzzam, Uşşak ve Zavil makamında icra ettiği kanun taksimlerini müziksel ve teknik boyutlarıyla inceleyip analiz etmeyi amaçlamaktadır. Araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden “betimsel analiz” yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın evreni Halil Karaduman taksimleri, örneklemi ise sanatçının Hüzzam, Uşşak ve Zavil makamlarında icra ettiği taksimler oluşturmaktadır. Verilerin çözümlenmesinde, Halil Karaduman’a ait albümlerinde bulunan Hüzzam, Uşşak ve Zavil makamında icra ettiği taksimler notaya alınmış, müziksel ve teknik analizleri yapılmıştır. Hüzzam makamı taksimde Kaba Irâk ve Tiz Nevâ perdeleri, Uşşak makamı taksimde Kaba Râst ve Tiz Muhayyer perdeleri ve Zavil makamı taksimde Yegâh ve Tiz Muhayyer perdeleri arasında icra edildiği sonucuna, Hüzzam ve Zavil makamı taksimlerde 7 ve Uşşak makamı taksimde 5 adet makam sesleri haricinde kullanılan ses olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Hüzzam makamı taksimde başlangıç perdesinin Râst perdesi olduğu, Hüzzam makamı seyrine uygun olarak Müstear ve Hüseynî makamlarına geçkiler yapıldığı ve karar perdesinin Segâh perdesi olduğu, Uşşak makamı taksimde başlangıç perdesinin Dügâh perdesi olduğu, Uşşak makamı seyrine uygun olarak Segâh, Tâhir, Acem ve Araban makamlarına geçkiler yapıldığı ve karar perdelerinin Dügâh ve Nevâ perdeleri olduğu ,Zavil makamı taksimde başlangıç perdesinin Tiz Bûselik perdesi olduğu, Zâvil makamı seyrine uygun olarak Nikrîz makamına geçki yapıldığı ve karar perdesinin Râst perdesi olduğu ve Halil Karaduman’ın taksimlerinde belirlenen makamsal geçkilerin ağırlıklı olarak seyir anlayışıyla uyum içerisinde kurgulanmış olduğu sonucuna ulaşılmıştır.