Çağdaş Sanatta Göç Teması

Özet

Öz

Sanat doğası gereği toplumdaki her türlü değişimden etkilenen bir olgudur. Yaşadığı toplumda eser üreten sanatçı; o toplumdan aldığı çıkarımlardan beslenen, gelişen ve değişen bir bireydir. Sanat eserleri zamanının sosyolojik, teknolojik, psikolojik ve ekonomik değişimlerinin göstergesidir.  Dolayısıyla yaşamdaki her türlü değişim sanatçıların üretimlerine doğrudan yansımaktadır. Bu bağlamda günümüzde büyük bir toplumsal sorun olan göçlerin neticesinde mültecilerin ve göçmenlerin yaşadığı insanlık dışı dram, bugünün yerli ve yabancı sanatçılarının göç kavramını ele almalarında önemli bir etkendir. Bu çalışmada göç kavramı, dünyada ve Türkiye’de sanata yansımalarından örnekler verilerek irdelenmiştir. İnsanlar yüzlerce yıldır çeşitli sebeplerle yaşadıkları coğrafyalardan ayrılmak, başka coğrafyalara taşınmak zorunda kalmıştır. İnsan sosyolojisi üzerinde dinamik bir etki oluşturan, onun hayatının rutin akışını değiştiren bu hareketlilik göç kavramıyla karşılanmaktadır. Göçler; başta insan ve insana ilişkin inanç, düşünce, hukuk gibi kavramlar olmak üzere hayatın bütün unsurlarının olumlu veya olumsuz anlamda değişimine öncülük etmiştir. Bu çalışmada geniş kapsamlı bir olgu olan göçün, toplum içindeki bireylere yansıyan olumsuz etkilerini, insanlarda yarattığı psikolojik değişimi, aidiyet gibi insana özgü duyguları sanatsal boyuta taşıyan ve bu toplumlarda yaşananları görünür kılan çağdaş sanatçıların göç temasını sanatlarında işleyiş biçimlerine değinilmiştir. Günümüz çağdaş sanatında göç teması, kendisine fazlaca yer bulmaktadır. Mülteci, aidiyet, özgürlük, yaşam gibi kavramlar sanatçıların göç kavramının irdelemelerinde önemli bir rol oynamaktadır. Sanat eserinin üretildiği zaman içinde göç kavramı sanatçının geçmişinde, yıkıcı izler bırakmışsa bu durum sanatçının ürettiği eserlerde de görülebilmektedir. Nitekim göçleri kaçınılmaz kılan sebepler, bu hareketliliğin sonuçlarının toplumların hayatları üzerindeki etkisi çağdaş sanatçıların eserlerine konu olmaktadır. Türkiye’de ise, sanat yaratımlarında göç olgusuna gündemde olan olaylardan kaynaklı sıkça rastlanıldığı görülmektedir. Çağdaş sanatın disiplinler arası yeni ifade imkânları geliştirmesi sanat eserlerinde sebepleri ve sonuçları bakımından çoklu bir yapı gösteren göç olgusunu kapsayıcı bir şekilde değerlendirmesini sağlamıştır.  Bu durumun bir sonucu olarak çağdaş Türk sanatlarında da göç olgusuyla ilişkili aidiyet, kimlik, mekân, ötekileşme, bellek gibi kavramlar sanatçıların sanat pratiklerine konu olmaktadır.