1894 İstanbul Depreminden Etkilenen Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii Hakkında Mimar Alexandre Vallaury’nin Raporu

Özet

İstanbul şehri bilindiği üzere, Antik Roma kentinin yedi tepe üzerine kurulması “mitosuna” benzetilme arayışına uygun şekilde “yedi tepeli” bir şehir olarak tanımlanmıştır. Bu tepelerin tümü yabancı literatürde “Historical Peninsula” adı verilen Tarihi Yarımada’da yer almaktadır. Çalışmamıza konu edilen Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii de işte bu yedi tepeden biri ve en yükseği olan altıncı tepe üzerinde 16. Yüzyılda Mimar Sinan tarafından tasarlanarak inşa edilmiştir. Söz konusu cami, inşa edildiği tarihten günümüze kadar geçirmiş olduğu birçok deprem ve yangın nedeniyle hasar almış; bu nedenle de bazen özgün görünümüne oldukça zarar veren onarımlar da geçirmek durumunda kalmıştır. Bunlar arasında özellikle, kentin genelindeki birçok tarihi yapının da zarar görmesine neden olan 1894 Depremi, yapının tarihi için ayrı bir öneme sahiptir. Söz konusu deprem sonrası ağır hasar alan Klasik Dönem Osmanlı mimarisinin bu önemli yapısının yeniden kullanılır hale getirebilmesi için dönemin birçok farklı mimarından görüş alındığı bilinmektedir. Bunlardan biri de, özellikle dönemin başkenti İstanbul’da tasarlamış olduğu yapılarla 19. Yüzyıl sonu ile 20. Yüzyıl başlarına damga vurmuş bir mimar olan Fransız kökenli levanten Alexandre Vallaury olmuştur. Vallaury, mimarlığının yanı sıra dönemin güzel sanatlar yüksekokulu durumundaki Sanayi-i Nefise Mekteb-i Âlisi’ndeki mimarlık hocalığıyla tanınmaktadır. Vallaury, Edirnekapı Mihrimah Sultan Camii’nin 1894 Depreminde aldığı hasar sonrası, üzerinden on iki yıl gibi uzun bir süre geçmiş olmasına rağmen, yapıdaki hasarın tespiti ile yapıda gerçekleştirilmesi düşünülen restorasyon çalışmaları hakkında bir rapor hazırlamış ve raporunda genel itibariyle yapının yıkılan bölümlerinin yeniden ayağa kaldırılabilmesi adına teknik önerilerde bulunmuştur.