Aşım Cakıpbekov’un “Biz Babasız Büyüdük” Hikâyesi ve II. Dünya Savaşı Dönemi Kırgızistan’ında Çocuk Olmak

Özet

Savaşın her türlüsü toplumsal yapıda derin travmalara sebep olur. Savaşlardan en çok etkilenenler cephede bizzat savaşmasalar da kadınlar ve çocuklardır. Çünkü kadınlar ve çocuklar fıtratları gereği yetişkin erkeklere göre daha savunmasızdırlar. II. Dünya savaşına yaklaşık 360 bin insanı ile katılan Kırgız Türklerinin geride bıraktığı ihtiyar, kadın ve çocuklar da hayatlarını oldukça zor şartlarda sürdürürler. Üstelik bu savaş Kırgız Türklerine ait, yani onların doğrudan tarafı olduğu bir savaş değildir. Stalin’in demir yumrukla ülkeyi yönettiği o dönemde propagandalar ve tehditlerle savaşa gidenlerin 160 bin kadarı geriye dönemez. Dönenlerin ise kazanılan zaferle teselli olacak bir hayatı kalmaz. Çünkü işgal ve sömürü savaştan önce olduğu gibi savaştan sonra da sürmektedir.

Aşım Cakıpbekov Kırgız edebiyatının önemli isimlerindendir. Çocukluğu II. Dünya Savaşı yıllarında geçer. Babasını dört yaşında kaybeden yazar, ağabeyini de bu savaşta yitirir. Eğitimini tamamlayıp öğretmen ve yazar olarak hayata atıldığı tarihlerde Stalin ölmüştür ve Sovyetlerde eskiye göre daha özgür bir ortam bulunmaktadır. 1960’larda daha net olarak hissedilen bu durum dönemin edebi eserlerine de yansır. Sistemin hatalı yanlarını, uygulamalardaki çarpıklıkları simgeler üzerinden, ima ederek de olsa anlatabilmek mümkündür.

Aşım Cakıpbekov, Sovyet ideolojisini edebiyata dayatan sosyalist realizm anlayışının da sorgulandığı 1960’lı yıllarda yazdığı “Biz Babasız Büyüdük” hikâyesiyle çocukları babasız bırakan II. Dünya Savaşını sorgulamaktadır. Bu savaş nedeniyle Kırgız topraklarında tesellisi olmayan büyük kayıplar yaşayan bütün insanların ıstırabını çocuklar üzerinden aktarmaktadır. Savaş döneminin çocuğu, gerçek vaka zamanının öğretmeni olan ve kendi hayat hikâyesinden de ciddi benzerlikler taşıyan kahramanı sayesinde yazar; milletin geleceği olan çocukların yiyecek, giyecek veya diğer maddi imkânsızlıklardan çok manevi anlamda büyük bir yıkım yaşadıklarını vurgulamak ister.