Leylȃ ve Şeref Hanım Gazellerinde Ateş

Özet

Edebiyat toplumun yaşayış biçiminin yansımasıdır. Bu yaşayış biçimine yeni bir perspektif açı ile bakmamızı sağlayan şâir ve yazarlarımız toplumdan almış olduğu sosyal kültürel unsurları kendi bünyelerinde yeniden şekil kazandırıp okuyucunun zihninde yeni ufuklar açmaya çalışmaktadırlar. Aslında buz dağının görünen tarafı değil de görünmeyen tarafı ile ilgilenmektedirler. Bu anlamlandırmanın nedeni ise insanoğlunun var oluşundan bu yana çevresi ile kendisinin var olma sebebini bağdaştırmaya çalışmasından ötürüdür. Bu dışa vurumun etkisinden payını alan edebiyat alanı da şâirlerimizin aslında düşüncelerini, duygularını ifade eden tercüman mahiyeti taşımaktadır. Bu açıklamaya nazaran sosyal unsurlar arasında mühim yer edinen ve tarih boyunca insanoğlunun yaşamının odak noktasında bulunan ateş unsuru anâsır-ı erbaa, ısı, ışık, haberleşme aracı, kötülüklerden koruma gibi özellikleri ile dikkat çekerken bilhassa divan şâirlerimiz ekseninde ise gerçek anlamın yanında mecaz anlamda da yeniden şekil bulmaktadır. Kimi zaman ateşin, yüceltilmiş bir varlık olup kültleştirildiği çoğu zaman ise kâinatın özü ile bağdaştırıldığı görülmektedir. Klasik Türk edebiyatı şâirlerimiz; ateşi, toplumsal hayat ve poetikaları ekseninde harmanlayarak derin anlamlar ile bize sunmaktadırlar. Ortaya konulan çalışma ile asıl amacımızın, XIX. yüzyılda isimlerinden çokça bahsedilen kadın şâirlerimizden Leylâ ve Şeref Hanım’ın, kısaca hayatlarına ve sanat anlayışlarına yer verdikten sonra akabinde kadın şâirlerimizin, gazellerinde geçen ateş unsurları tespit edilip beyitlerde nasıl ele alındığı üzerine açıklık getirilmeye çalışılmıştır. Çalışmada izlenen yöntemlerden bahsedilecek olunursa; Her iki kadın şâirin divânı titizlikle taranmıştır. Tarama sonucunda tespit edilen ateş unsurlarına dair beyitlerden hareketle ateş mefhumunu âşık ve âşıklık hâlleri, sevgili ve sevgili hâlleri adlı iki ana başlık adı altında konu ele alınmaktadır. Daha sonra tespit edilen ateş unsurlarının açıklamaları detaylı bir şekilde verilmektedir.