Kasımalı Bayalinov’un “Acar” Adlı Hikâyesinde Göç

Özet

Göç; bireyin ekonomik, siyasi ve savaş gibi sebeplerle bir yerden başka bir yere mesken arayışıyla yola çıkmasıdır. Bu sebeplerin belki de en acımasız ve hazin olanı savaştır. Savaş, insanın canına, malına, milli ve manevi değerlerine zarar gelmesi neticesinde gönlünü kendi topraklarında bırakarak, elden başka çare gelmezcesine başka coğrafyalara yelken açmasına sebebiyet verebilecek, tesiri yüksek bir olaydır. Türkistan’da yeni bir Rusya yaratmayı hedefleyen ve bu hedef doğrultusunda Türkistan’da bölünmüş olan topraklara Rusları yerleştiren Çarlık rejimi, yerel halka ikinci sınıf gözüyle bakmış ve yerel halka ekonomik ve mülk açısından ciddi sıkıntılar yaşatmıştır. Halka uygulanan baskılar, insanların takatinin kırılmasına ve göç etmelerine yol açmıştır. Bu bağlamda yurtlarını geride bırakan insanlar, yeni bir dünyaya ulaşmak üzere yola çıkmışlardır. Ancak tasavvur edilen yeni bir dünya, geride bırakılan dünyadan daha iyi olmayacaktır. Kırgızistanlı yazar Kasımalı Bayalinov’un “Acar” adlı öyküsü, göçün insan ve hayat üzerine tesiri açısından önemli bir vesika niteliğindedir. “Acar”, Çağdaş Kırgız Edebiyatının sosyalist ve realist açıdan en başarılı nesir örneği kabul edilmektedir. Eser Kırgızca yazılmıştır ve ilk olarak 1928’de yayınlanmıştır. Kırgızlar, diğer Türkistan bölgesindeki Türk boyları gibi, tarih boyunca uzun ve badireli yollardan geçmişlerdir. 19. Yüzyılda Çarlık rejiminin yönetimi altında yaşamaya başlayan Kırgızlar, 1867 tarihinde Çarlık Rusyası’nın Türkistan’ı bölme niyetiyle karşı karşıya kalmışlardır. Bu niyetin ardı, Rusları o bölgelere yerleştirmek ve o topraklarla yeni Rusya oluşturmayı amaçlamaktır. Birinci Dünya Savaşı’na İtilaf Devletleri ile giren Rus Çarlığı, savaşta ciddi kayıplar vermesi sebebiyle Türkistan bölgesindeki Türkler silahaltına çağırılmıştır.  Bu çağrıyı reddeden Türkler, 1916 yılında ayaklanmaya başlamışlar ve Türkistan’ın diğer kısımlarına göç etmeye başlamışlardır. Türkler, Rus askerleri tarafından öldürülmeye başlanmıştır. Türklerin Ruslara direnişini ve mücadelesini gösteren bu olaya “Ürkün Olayı” denilmektedir. Bu çalışmada, Ürküm olayından yola çıkılarak ele alınan “Acar” adlı hikâye nezdinde göçün edebiyata yansımaları ele alınacaktır.