Mikail Müşfik ve Sabahattin Ali’nin Şiirlerinin Birkaç Başlık Altında Karşılaştırılması

Özet

XIX. yüzyılın ilk zamanları, Türk coğrafyası için başka bir çağa girişin ilk ayak seslerinin duyulduğu dönemdir. Bu dönemde hem Azerbaycan’da hem de Türkiye’de ortaya çıkan siyasî ve edebî hareketlenmeler, edebî eserlerde kendini gösterir. Şiir, aynı zamanda bir vesikadır. Bir aydının nazarından döneme bakılması, sanatlı söyleyişin ardındaki büyük sırrı gözlemlemekle eşdeğerdir. Bu bağlamda, sanatçının edebî kişiliğinin irdelenmesinin yanında dönemin hâllerine şahit olabilmek, şiirin kıymetini pek tabii gözler önüne serer.

Dönemin baskılarına ve yaşanmışlıklarına rastlanılabilecek Sabahattin Ali’nin ve Mikail Müşfik’in şiirlerinde yaşadıkları dönemin yansımalarını ve etkilerini görmek mümkündür. Bu iki şair, coğrafyalarını detaylı bir şekilde tahlil edebilen ve aynı zamanda tahlillerini şiirlerine başarıyla işleyebilen aydınlardır. Sesi duyurmanın bin bir çeşit varyantı vardır. Burada asıl amaç sesi duyurabilmektir. Mikail Müşfik ve Sabahattin Ali adeta “konuşan” şiirleri vasıtasıyla seslerini duyurmakla yetinmeyip yaşadıkları dönemin cereyanlarını cesurca ifade edebilmişlerdir. Bazen cesaret, ağır bedellere sebebiyet verebilir. Bu sebeple iki şairin de hayatları birbirlerine benzer şekilde sonlanır.

Dönemin olaylarını halka aktarmada bir araç olarak görülen aydınlar, bunu şiirlerinde başarıyla işlerler. Bu iki şair, topluma zarar veren dikta yönetiminin baskılarını, kişinin şahsi talep ve karamsarlıklarını, doğa ile yaşadıkları muhasebeleri ve muhabbetleri, vatan ve millet adına yapılan mücadeleleri, aşkı, dönemin insanının üzerinden tasvir ederek şiirlerinde yoğururlar. Bu durum aynı zamanda şiirlerin ete kemiğe büründüğünün kanıtıdır. Şiirleri “yürüyen ve yürüten” türdendir. Öyle ki günümüzde dahi yürekleri harekete geçiren, faaliyetten önce düşünceyi kıpırdatan ve düşünceyle kapı aralatabilecek gücü insana aksettiren şiirler kaleme almışlardır. 

Sabahattin Ali’nin ve Mikail Müşfik’in şiirlerinde yer verdikleri belli başlı temaları incelemek maksadıyla hazırlanan bu çalışmada temalar, şairlerin şiirlerinde yoğun olarak işledikleri içerikler temel alınarak hazırlanmıştır. Daha çok dönemin koşullarından etkilenerek şiirlerine kaynak seçen şairler, bunun yanı sıra şahsî duygular neticesinde ortaya çıkan muhtevalara da yer vermişlerdir. Bu temalar, şairlerin edebî kişilikleri ve yaşadıkları dönemin etkileri göz önünde bulundurularak ayrı ayrı incelenmiştir.