Çağdaş Anlatının En Yalın Hâli: Küçürek Öykü Biçimindeki Atasözleri ve Bunların Ana Dili Eğitimindeki Eğitsel İşlevi

Atasözü Biçimindeki Küçürek Öyküler

Özet

Modern çağın her alandaki hızlı gelişimi ve bunun yanında yoğun bilgi akışıyla şekillenen unsurları, edebî anlatım biçimlerini de dönüşüme uğratmış ve bu süreç, mini öykü gibi minimal türlerin gelişmesine zemin hazırlamıştır. Hemen her alanda “hız ve haz”, toplumları ve toplumun üyelerini nerdeyse çepeçevre kuşatmış durumdadır. Bu kuşatılmışlıktan edebiyat ve anlatı da payını almıştır. Fakat bu az kelimeyle derin anlam oluşturma ilkesine dayalı bu özlü anlatım geleneği, Türk kültüründe atasözleri ve deyişler vasıtasıyla zaten asırlardır vardır ve hâlen de yaşamaktadır. Bu araştırmanın temel hedefi, çağdaş anlatının en sâde şekli olarak kabul edilen "mini öykü şeklindeki atasözlerinin" yapısal niteliklerini incelemek ve bu metinlerin ana dili eğitimindeki eğitsel işlevini gözler önüne sermektir. Nitel araştırma yöntemlerinden belge taraması ve tanımlayıcı içerik çözümlemesi modelini temel alan çalışmada, bilhassa diyalog, iç konuşma ve hikâye kurgusu içeren "öyküleyici atasözleri" ile güncel mini öyküler karşılaştırmalı biçimde ele alınmıştır. Gerçekleştirilen değerlendirmeler, bahsi geçen atasözlerinin tıpkı mini öyküler gibi ekonomik anlatım, yoğunlaştırılmış içerik, sembolik derinlik ve okuyucu katkısı gerektiren boşluklar içerdiğini ortaya koymaktadır. Bu çerçevede atasözleri, sadece kalıplaşmış ifadeler değil, ardında bir hikâye örgüsü ve karakter evreni barındıran mikro anlatılar şeklinde değerlendirilmiştir. Araştırma, bu iki tür arasındaki yapısal ve işlevsel benzerlikten yola çıkarak, ana dili eğitiminde kullanılabilecek yenilikçi bir öğretim metodolojisi sunmaktadır. Sonuçlar, atasözlerinin mini öykü biçiminde yeniden yorumlanmasının veya tahlil edilmesinin; öğrencilerin yazma, okuma, yenilikçi düşünme, dilsel farkındalık ve kültürel hafıza oluşturma süreçlerine çok boyutlu faydalar sağladığını göstermektedir. Neticede bu çalışma, geleneksel sözel kültür öğeleri ile çağdaş anlatım teknikleri arasında eğitimsel bir bağlantı kurarak, dil öğretimi süreçlerine işlevsel, estetik ve disiplinlerarası bir materyal geliştirme yaklaşımı önermektedir.