Dîvân Şiirinde Ramazan

1. XV. YÜZYIL, 2. XVI. YÜZYIL, 3. XVII. YÜZYIL, 4. XVIII. YÜZYIL, 5. XIX. YÜZYIL

Özet

Özet

Türk edebiyatının önemli bir devresini oluşturan ve “Dîvân edebiyatı” olarak adlandırılan edebiyat geleneği, XIII. yüzyıl sonlarından XIX. yüzyılın yarısına kadar edebiyatımızın önemli bir dönemini oluşturmaktadır. Dîvân edebiyatı tabiri ile Osmanlı saray ve konaklarında teşekkül eden ve dîvân dedikleri yüksek zümre meclislerine mahsus bir edebiyat kast edilir. Aynı zamanda şâirlerin, şiirlerini bir araya topladıkları eserlerden dolayı da bu adı almış bir edebiyat türü anlaşılır.

Dîvân şairleri eserlerini kaleme alırken kendi dönemlerine ait anlayışın gereği olarak biraz süslü cümleler kullanmış, maksatlarını ağdalı ifadelerle anlatmışlardır. Dönemin devlet adamlarına övgü mahiyetinde şiirler söylemişlerdir. Genel yapı bu olmakla beraber toplumun değerleri ve genel anlayışını da yansıtan eserler vermeyi ihmal etmemişlerdir.

Ramazan ayı Müslümanlar açısından kutsal ve ibadetlere yoğunlaşılan bir ay olmuştur. Bu özelliğiyle Ramazan, edebiyatın hemen her döneminde şâirlerin ve yazarların ilham kaynağı olmuştur. Dîvân şâirleri de bu konuda geri durmamış, Ramazan’la ilgili şiirler yazmışlardır. Bu şekliyle Ramazan, yalnızca bir ibadet ayı olarak görülmemiş, aynı zamanda toplumun bireyleri arasındaki dayanışmayı güçlendiren ve manevîyatı derinleştiren bir dönem olarak görülmüştür. Böylece toplumun dinî duyguları ile bu duyguları dile getiren şâirlerin şiirleri buluşmuş, ortak bir anlayışın doğmasına sebep olmuştur.

Dîvân şairlerinden bazıları yazdıkları şiirlerle Ramazan’a kavuşmayı; sevgiliye kavuşma, ondan ayrılmayı sevgiliden ayrılma olarak resmetmişlerdir. Bazı şairler ise Ramazan’a tasavvufî bir mana yükleyerek ona kavuşmayı ibadetler yoluyla Allah’a kavuşma, onun rızasına ulaşma yolu olarak görmüşlerdir. Bazı şâirler ise Ramazan’ın gelişini bahara benzeterek gönüllerde çiçeklerin açmasına, ondan ayrılmayı ise sonbaharda hazan mevsimine ve ayrılığa benzetmişlerdir. Bütün bunları edebi sanatları kullanarak yapmış, aynı zamanda toplumda zerafet ve nezaket duygusunun gelişmesine katkı sağlamışlardır.

Anahtar kelimeler: Ramazan, Dîvân edebiyatı, Fûzûlî, Bâkî, Şiir